Leningenportefeuille
Onze vaste schuld ten behoeve van algemene financiering bedraagt per 1 januari 2020 € 430 miljoen. Doordat in 2019 drie leningen afliepen voor een bedrag van in totaal € 40 miljoen en er 4 nieuwe leningen van ieder € 10 miljoen zijn aangetrokken, is de omvang van de leningenportefeuille gelijk gebleven ten opzichte van het begin van het jaar.
Treasury beleid
Bij het aantrekken van leningen moet er een goede balans zijn tussen zo gunstig mogelijke rentetarieven en het beperken van de risico’s. Wanneer alleen wordt gekeken naar het korte termijn belang van lage rentetarieven, zou zoveel mogelijk met kortlopende leningen worden gefinancierd. Het verschil tussen de rente op kortlopende en langlopende financiering bedraagt op dit moment bijna 1,5%. Bij een stijging van de marktrente zorgt deze aanpak echter voor een enorme toename van de rentelasten en dus voor een hoog risico.
In verband met dit risico zijn regels opgesteld voor het financieringsgedrag van gemeentes. Dit is vastgelegd in de Wet financiering decentrale overheden. Deze wetgeving stelt een maximum aan de hoeveelheid kortlopende leningen die mag worden aangetrokken en aan het deel van de leningen dat in een jaar mag worden geherfinancierd. Ook wordt aan gemeentes opgelegd dat overtollige (liquide) middelen alleen mogen worden belegd bij het Rijk, het zogeheten schatkistbankieren. Hieronder wordt aangegeven in hoeverre aan deze regels is voldaan.
Kasgeldlimiet
Om het risico dat een rentestijging leidt tot enorme toename van de rentelasten te beperken, is bij de Wet financiering decentrale overheden een norm opgelegd ten aanzien van de korte schuld. Dit is de zogenaamde kasgeldlimiet. Deze maximale omvang van het saldo van kortlopende leningen en schulden (korter dan 1 jaar) is vastgesteld op 8,5% van het begrotingstotaal per 1 januari van het begrotingsjaar. Omdat het begrotingstotaal per 1 januari 2019 circa € 905 miljoen bedroeg, is deze limiet voor de gemeente Almere circa € 77 miljoen. Wanneer het kasgeldlimiet meer dan twee kwartalen achtereen wordt overschreden, wordt de provincie op de hoogte gesteld. In het 4e kwartaal 2018 en 1e kwartaal 2019 is de kasgeldlimiet overschreden. Door het aantrekken van langlopende leningen in het 1e kwartaal 2019 is de overschrijding teniet gedaan.
bedragen x € 1.000
ruimte onder c.q. overschrijding van de kasgeldlimiet | 1e kw | 2e kw | 3e kw | 4e kw |
ruimte (+)/overschrijding (-) | -3.857 | 22.898 | 11.297 | 18.639 |
Renterisiconorm
Om het renterisico bij herfinanciering te beheersen, wordt de renterisiconorm gehanteerd. De norm houdt in dat het totaal aan verplichte aflossingen en renteherzieningen in een jaar niet meer mag bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. In 2019 is de gemeente met een totaal aan verplichte aflossingen en renteherzieningen van € 40 miljoen ruim onder de norm van € 181 miljoen gebleven.
Wij houden bij het aantrekken van nieuwe langlopende leningen altijd rekening met de renterisiconorm. Wanneer in een bepaald jaar toch meer langlopende leningen moeten worden aangetrokken dan voorzien, waardoor niet binnen de norm gebleven wordt, vindt vooroverleg met de provincie plaats.
Schatkistbankieren
De wet ‘verplicht schatkistbankieren’ schrijft voor dat decentrale overheden hun overtollige (liquide) middelen, boven een bepaald drempelbedrag, moeten aanhouden in de schatkist van het Rijk. Gerekend over een heel kwartaal, mogen de gemiddelde overtollige middelen per dag niet hoger zijn dan deze drempel.
Het drempelbedrag is vastgesteld op 0,75% van het begrotingstotaal per 1 januari van het dienstjaar tot € 500 miljoen, plus 0,2% van het deel dat het begrotingstotaal van € 500 miljoen overschrijdt. Voor de gemeente Almere komt dit voor 2019 neer op circa € 4,6 miljoen. Uit onderstaande tabel blijkt dat het gemiddelde banksaldo per kwartaal onder het drempelbedrag ligt. In 2019 zijn er dan ook geen middelen aangehouden in de schatkist van het Rijk.
bedragen x € 1.000
| 1e kw | 2e kw | 3e kw | 4e kw |
Drempelbedrag | 4.559 | 4.559 | 4.559 | 4.559 |
Gemiddeld banksaldo | 220 | 180 | 244 | 425 |
Ruimte onder het drempelbedrag | 4.339 | 4.379 | 4.315 | 4.134 |
Renteverwachting
Een visie omtrent de renteontwikkelingen van de korte en lange termijn rente is een voorwaarde om de treasury functie te kunnen uitoefenen. Deze rentevisie waarop treasury haar financierings- en beleggingsbeslissingen fundeert, hangt af van een groot aantal factoren. Voorbeelden zijn macro-economische ontwikkelingen met betrekking tot het Bruto Nationaal Product (BNP), betalingsbalans, economische groei, inflatie, consumentenvertrouwen, werkeloosheidscijfers, oorlogsdreiging, politieke spanning en vooral de rentevisie van grootbanken.
De Europese Centrale Bank (ECB) voert het monetaire beleid uit voor het Euro-gebied en heeft als belangrijkste taak het in de hand houden van de inflatie. Een belangrijk instrument dat de ECB tot zijn beschikking heeft is de herfinancieringsrente, waarmee de marktrente beïnvloed wordt. In 2019 is de herfinancieringsrente ongewijzigd, sinds 16 maart 2016 bedraagt deze 0,00%. De depositorente, de rente die de ECB vergoedt op tegoeden die banken bij de ECB aanhouden, is vanaf 12 september 2019 verlaagd van -0,40% naar -0,50%.
Het 1-maands euribor tarief, dat een maatstaf is voor de rekening-courantrente, is in 2019 iets verlaagd naar
-0,44%. De 10-jarige benchmarkrente is fors gedaald van 0,84% naar 0,21%. Onder normale omstandigheden was dit het niveau waarop gemeenten tienjarige leningen konden aantrekken. Als gevolg van de kredietcrisis wordt door de banken op dit tarief echter een liquiditeitspremie gezet. Door de relatief lage benchmarkrente zijn de negatieve gevolgen van deze opslag beperkt gebleven, maar naar verwachting zal er voorlopig wel sprake blijven van een opslag op de benchmarktarieven.
Ten behoeve van een stabiel begrotingsbeeld houden wij vast aan de bestendige gedragslijn van interne renteverrekening. De ontwikkeling van bovengenoemde percentages hebben dan ook geen directe invloed op alle afzonderlijke rentegevoelige begrotingsposten (reserves, voorzieningen, geactiveerde kosten).