Algemeen
Bij de rechtmatigheidscontrole door de accountant vormt het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium. In de toelichting op het Besluit accountantscontrole decentrale overheden (Bado) wordt begrotingsrechtmatigheid omschreven als:
“Financiële beheershandelingen, die ten grondslag liggen aan de baten en lasten, alsmede de balansposten, dienen tot stand te zijn gekomen binnen de grenzen van de geautoriseerde begroting en hiermee samenhangende programma’s (begrotingscriterium). In de begroting zijn de maxima voor de lasten vermeld die door de raad zijn vastgesteld. Dit houdt in dat de financiële beheershandelingen dienen te passen binnen de begroting, waarbij het juiste programma, de toereikendheid van het begrotingsbedrag, alsmede het begrotingsjaar van belang zijn.”
Indien op programmaniveau de gerealiseerde lasten hoger zijn dan de begrote lasten of, in enkele gevallen, de gerealiseerde baten lager zijn dan de begrote baten, is er sprake van een begrotingsafwijking.
Voor Almere worden de begrotingsafwijkingen groter dan € 0,1 miljoen relevant geacht en gerapporteerd. Begrotingsonrechtmatigheid kan deels worden veroorzaakt door onjuiste begrotingswijzigingen. Bij onjuiste begrotingswijzigingen zijn bijvoorbeeld de begrote baten verlaagd in plaats van de lasten verhoogd. Voor het resultaat heeft dit in principe geen gevolgen. Andere overschrijdingen kunnen wel effect hebben op het resultaat.
Per uitgave die heeft geleid tot een begrotingsoverschrijding op programmaniveau dient te worden aangegeven of de uitgaven binnen het door de Gemeenteraad uitgezette beleid passen dan wel dat er sprake is van strijdigheid met een wettelijke bepaling c.q. met een door de Gemeenteraad genomen beslissing. Onderstaande tabel toont een overzicht van de soorten onrechtmatigheid. Er kunnen zeven verschillende begrotingsoverschrijdingen worden onderscheiden. In onderstaand overzicht wordt aangegeven wat naar de mening van de Commissie BBV de consequentie van betreffende overschrijding moet zijn voor het accountantsoordeel.
Tabel soorten onrechtmatigheid
Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend: | onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | onrechtmatig, en telt mee voor het oordeel | |
1 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend. Bijvoorbeeld de doelgroep c.q. de activiteiten zijn in de praktijk aantoonbaar ruimer geïnterpreteerd dan in regelgeving (subsidieregeling, -verordening) was gedefinieerd. | X | |
2 | Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn gesignaleerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotings-aanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
3 | Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
4 | Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
5 | Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen | X | |
6 | Kostenoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente er voor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. | ||
6a | - geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |
6b | - geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |
7 | Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||
7a | - jaar van investeren | X | |
7b | - afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X |
Analyse op begrotingsoverschrijdingen groter dan € 0,1 miljoen
Uit de analyse op de realisatiecijfers 2019 blijkt bij een aantal programma’s sprake van een begrotingsoverschrijding van meer dan € 0,1 miljoen. Deze worden hieronder nader toegelicht.
bedragen x € 1 miljoen
programma | begroting | realisatie | afwijking |
01 Bestuur, inwoners en economie | 23,1 | 25,4 | -2,3 |
07 Veiligheid | 20,1 | 20,4 | -0,3 |
08 Bedrijfsvoering | 72,0 | 73,3 | -1,3 |
01 Bestuur, inwoners en economie
De overschrijding op dit programma wordt voor € 1,8 miljoen veroorzaakt door een onvoorziene storting in pensioenvoorziening wethouders. Omdat de voorgeschreven rekenrente naar beneden is bijgesteld moest bijgestort worden om aan de dekkingsgraad te voldoen. Dit was onvermijdelijk. Ook zijn er kleine overschrijdingen op het budget van het college die gezamenlijk optellen tot € 0,2 miljoen. Het gaat hier bijvoorbeeld om kosten rondom de wisselingen in het college in 2019 en extra beveiliging van collegeleden.
Bij Burgerzaken is er sprake van een nadeel van € 0,3 miljoen. Dit is met name veroorzaakt door langdurig ziekteverzuim, de toename van producten en de hogere complexiteit van het werk. Voor een deel wordt dit gecompenseerd door extra inkomsten.
07 Veiligheid
Op de budgetten voor het veiligheidsbeleid is er sprake van diverse kleine overschrijdingen die gezamenlijk optellen tot € 0,3 miljoen. Deze worden echter volledig gecompenseerd door eveneens hoger gerealiseerde bijdragen van derden voor deze zelfde projecten. Per saldo is er op dit programma dan ook geen sprake van een afwijking. Zie hiervoor ook het onderdeel Financiën bij programma 07 Veiligheid.
08 Bedrijfsvoering
De overschrijding op het programma bedrijfsvoeringen heeft voornamelijk betrekking op ICT-kosten. Om het tekort aan personeel en expertise op te vangen zijn extra kosten voor inhuur opgemaakt. Ook kon een deel van de beoogde bezuiniging op ICT niet gerealiseerd worden. Daarnaast is er sprake van een overschrijding op de budgetten voor vastgoed en onderhoud. Voor een belangrijk deel kon dit gecompenseerd worden door eveneens hogere verhuuropbrengsten. Voor een verdere toelichting op de afwijkingen wordt verwezen naar het programma Bedrijfsvoering.
Analyse op overschrijdingen investeringskredieten groter dan € 0,1 miljoen
Naast een analyse op de exploitatielasten over dient ook een analyse uitgevoerd te worden op de gepleegde investeringen in het verantwoordingsjaar. Immers, in het geval een investering het investeringskrediet overschrijdt kan dit invloed hebben op de afschrijvingslasten in latere jaren.
Uit de analyse op de realisatiecijfers blijkt bij een aantal kredieten sprake van een overschrijding van meer dan € 0,1 miljoen. Onderstaand treft u een overzicht van deze kredietoverschrijdingen.
bedragen x € 1.000
krediet | begroting | realisatie | afwijking |
Verbouwing De Steiger | 100 | 310 | -210 |
Inrichting educatieruimte Upcyclecentrum | 0 | 118 | -118 |
Verbreding A6 (onderliggend wegennetwerk) | 10.057 | 10.517 | -459 |
Groot onderhoud en vervangingen (3 kredieten) | 3.858 | 4.588 | -730 |
Verbouwing De Steiger
Als gevolg van de sterk gestegen bouwkosten en de noodzakelijke projectinrichting flexibele werkplekken is er overschrijding van het krediet ontstaan. Verwacht werd dat de restant kredieten van de voertuigenhal en terreininrichting inzetbaar zouden zijn om deze kosten te dekken, dit bleek echter niet het geval. De extra kapitaallasten worden afgedekt binnen bestaande budgetten.
Educatiecentrum Stadsreiniging
We hadden verwacht de educatieruimte van het upcyclecentrum te kunnen inrichten met bestaande middelen en bijdragen van derden. Daarom was geen krediet aangevraagd. De kosten zijn uiteindelijk hoger uitgevallen dan verwacht en de ingezette bijdrage van derden lager. De extra kapitaallasten die hieruit voortvloeien worden opgevangen binnen de bestaande budgetten.
Verbreding A6
De loon- & prijsindexatie was per abuis niet verwerkt in het kredietbedrag. Hiervoor was wel voldoende dekking aanwezig binnen de reserve initieel beleid (RIB). Deze kredietoverschrijding is dan ook niet van invloed op de afschrijvingslasten in latere jaren.
Groot onderhoud en vervangingen
Jaarlijks voeren wij groot onderhoud uit in de stad en doen wij vervangingsinvesteringen. Deze zijn opgenomen in het Bestedingsplan groot onderhoud en vervangingen. Bij 3 projecten/kredieten was er in 2019 sprake van een kredietoverschrijding. De financiering van deze projecten komt echter uit het bestedingsplan, waar per saldo geen sprake is van een overschrijding (zie programma 2). Dit is dan ook niet van invloed op de afschrijvingslasten in latere jaren.
De Werven (€ 460.000)
In het groot onderhoud de werven is een groter areaal (m2) in groot onderhoud genomen dan bij aanvang was gebudgetteerd. Daarnaast is een kwaliteitsslag toegepast voor het Stadswerfpark, de aansluitingen van onder meer Skills garden en de nieuwe sporthal aan de openbare ruimte hebben een centrumuitstraling gekregen.
De Plaats (€ 144.000)
De herinrichting van de Plaats heeft een overschrijding door dat de planning van de renovatie gezondheidscentrum (midden in dit gebied) niet aansloot op het groot onderhoud de werven, de Plaats en de vervanging van de riolering in de Schoolstraat. We hebben de herinrichting van de Plaats daardoor meer moeten opdelen om bereikbaarheid van de achterliggende de woningen en bedrijven in dit gebied te garanderen. Dit heeft tot extra kosten geleid voor afzettingen, tijdelijk herstraten en opnieuw straten.
Hoogezandbrug (€ 126.000)
De vervanging van de Hoogezandbrug is hoger uitgevallen dan gebudgetteerd. Dit komt onder meer doordat de aanbesteding hoger is uitgevallen dan gebudgetteerd wegens prijsindexatie, maar ook omdat door het vervangen van de brug werkzaamheden noodzakelijk waren in de directe omgeving. Hier is bij budgettering onvoldoende rekening mee gehouden.